سوره واقعه آیات 13 و 14
۞ ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلینَ ۞
عده زیادی از امت های گذشته
۞ وَ قَلیلٌ مِنَ الْآخِرینَ ۞
و کمی از این امت

لغات
«ثُلّة» چنان که «راغب» در «مفردات» مى گوید: در اصل به معنى «قطعه مجتمع از پشم» است، سپس به معنى جماعت و گروه به کار رفته است.

روایت

عن جعفر بن محمد (ع) قال:
سألته عن قول الله تعالى "ثلة من الأولین و ثلة من الآخرین "
قال ثلة من الأولین ابن آدم المقتول و مؤمن آل فرعون و حبیب النجار مؤمن آل یس و قلیل من الآخرین أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب (ع‏).

از امام صادق علیه السلام در مورد ثلة .. (آیات 13 و 14 واقعه) پرسیدم
ایشان فرمود:
مراد از "ثلة من الاولین" فرزند کشته شده حضرت آدم، مومن آل فرعون و حبیب نجار و مراد از "قلیل من الاخرین" امیرالمومنین علی بن ابی طالب است.

تفسیر

این دو آیه، به چگونگى تقسیم نفرات سابقون و مقربون (آیات 10و11) در امم گذشته و این امت، اشاره کرده، مى گوید:
«گروه کثیرى از امتهاى نخستین اند» (ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِینَ).
«و گروه اندکى از امت آخرین» (وَ قَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ).
طبق این دو آیه، گروه زیادى از مقربان از امت هاى پیشینند، و تنها کمى از آنها از امت محمّد (صلى الله علیه وآله) مى باشند.

سوال و پاسخ

ممکن است در اینجا این سؤال پیش بیاید که، چگونه این مسأله با اهمیت فوق العاده امت اسلامى سازگار است؟ با این که خدا آنها را بهترین امت خطاب کرده و فرموده: «کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّة...».

پاسخ این سؤال با توجه به دو نکته روشن مى شود:
نخست این که، منظور از مقربان همان سابقون و پیشگامان در ایمانند، مسلم است که در امت اسلامى پیشگامان در پذیرش اسلام در صدر اول، گروه اندکى بودند که نخستین آنها از مردان «على»(علیه السلام) و از زنان «خدیجه» بود، در حالى که کثرت پیامبران پیشین و تعداد امت هاى آنها و وجود پیشگامان در هر امت، سبب مى شود که آنها از نظر تعداد فزونى یابند.
دیگر این که، کثرت عددى دلیل بر کثرت کیفى نیست، و به تعبیر دیگر ممکن است تعداد سابقون این امت کمتر باشند، ولى از نظر مقام بسیار برتر، همان گونه که در میان خود پیامبران نیز تفاوت است: تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْض: «ما بعضى از رسولان را بر بعض دیگرى برترى دادیم».
ذکر این نکته نیز لازم به نظر مى رسد که، ممکن است بعضى از مؤمنان در زمره پیشگامان در ایمان نباشند، اما داراى صفات و ویژگی هاى دیگرى باشند که، آنها را هم ردیف سابقون قرار مى دهد، و از نظر پاداش و اجر هم ردیف آنها هستند، لذا در بعضى از روایات از امام باقر(علیه السلام) چنین نقل شده:
نَحْنُ السّابِقُونَ السّابِقُونَ وَ نَحْنُ الْآخِرُونَ
«ما پیشگامان پیشگام، و ما آخرون هستیم».
و در روایتى از امام صادق(علیه السلام) آمده است که، به جمعى از پیروان خود خطاب کرد فرمود:
أَنْتُمُ السّابِقُونَ الْاَوَّلُونَ، وَ السّابِقوُنَ الْآخِرُونَ، وَ السّابِقُونَ فِى الدُّنْیا إِلى وِلایَتِنا، وَ فِى الْآخِرَةِ إِلَى الْجَنَّةِ
«شما سابقون نخستین و سابقون آخرین هستید، در دنیا پیشگام در ولایت ما بودید و در آخرت پیشگام در بهشتید».