مومن آل فرعون کیست؟

«وَ قالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَکْتُمُ إیمانَهُ أَ تَقْتُلُونَ رَجُلاً أَنْ یَقُولَ رَبِّیَ اللَّهُ وَ قَدْ جاءَکُمْ بِالْبَیِّناتِ مِنْ رَبِّکُمْ وَ إِنْ یَکُ کاذِباً فَعَلَیْهِ کَذِبُهُ وَ إِنْ یَکُ صادِقاً یُصِبْکُمْ بَعْضُ الَّذی یَعِدُکُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّابٌ»
و مردى مؤمن از خاندان فرعون که ایمانش را پنهان داشته بود، گفت: آیا مردى را که مى‏گوید که پروردگار من خداى یکتاست و با دلیل هایى روشن از جانب پروردگارتان آمده است، مى‏ کُشید؟ اگر دروغ مى‏ گوید، گناه دروغش بر گردن خود اوست و اگر راست مى‏گوید، پاره‏اى از وعده‏ هایى که داده است به شما خواهد رسید. هر آینه خدا هیچ گزاف کار دروغگویى را هدایت نمى‏کند.(1)

ــ مؤمن آل فرعون که بود؟
از آیات قرآن همین قدر استفاده مى‏شود که او مردى بود از فرعونیان که به موسى ایمان آورده بود اما ایمان خود را مکتوم مى‏ داشت، در دل به موسى عشق مى ‏ورزید و خود را موظف به دفاع از او مى ‏دید.
او مردى بود هوشیار و دقیق و وقت شناس و از نظر منطق بسیار نیرومند و قوى که در لحظات حساس به یارى موسى شتافت، و چنان که در دنباله این آیات خواهد آمد او را از یک توطئه خطرناک قتل رهایى بخشید.
اما در روایات اسلامى و سخنان مفسران توصیفات بیشترى درباره او آمده است.
از جمله اینکه بعضى گفته ‏اند: او پسر عمو یا پسر خاله فرعون بود، و تعبیر به " آل فرعون" را نیز شاهد بر این معنى دانسته ‏اند زیرا تعبیر به آل معمولا در مورد خویشاوندان به کار مى‏رود هر چند در مورد دوستان و اطرافیان نیز گفته مى شود.
بعضى دیگر او را یکى از پیامبران خدا بنام" حزبیل" یا" حزقیل" مى‏دانند.
بعضى روایت کرده ‏اند که او خازن (سرپرست خزائن و گنجینه‏هاى) فرعون بوده است.
از ابن عباس نقل شده که در میان فرعونیان تنها سه کس به موسى ایمان آوردند:
مؤمن آل فرعون، و همسر فرعون و آن مردى که قبل از نبوت موسى به او خبر داد که فرعونیان تصمیم دارند تو را به خاطر قتل یکى از اتباع شان به قتل برسانند و هر چه زودتر از مصر بیرون رو.(2)
ولى قرائتى در دست است که نشان مى‏دهد بعد از ماجراى موسى با ساحران گروه قابل ملاحظه ‏اى به موسى ایمان آوردند و ظاهر این است که ماجراى مؤمن آل فرعون بعد از جریان ساحران بود.
بعضى نیز احتمال داده ‏اند که او از بنى اسرائیل بوده که در میان فرعونیان مى‏ زیسته و مورد اعتمادشان بوده است، ولى این احتمال بسیار ضعیف به نظر مى‏ رسد چرا که با تعبیر" آل فرعون"، و همچنین " یا قوم" (اى قوم من) سازگار نیست، ولى به هر حال نقش مؤثر او در تاریخ موسى و بنى اسرائیل کاملا روشن است، هر چند تمام خصوصیات زندگى او امروز براى ما روشن نیست.(3)

ـــــــــــــــ
(1) غافر/ 28.
(2) قصص/ 20.
(3) تفسیر نمونه‏، ج 20، ص 89.